Narratologisch docentencommentaar bij het CE pensum Latijn 2020
In het schooljaar 2018-2019 hebben we ons als groep docenten gebogen over de toepassing van narratologie op het Latijnse examenpensum voor 2020, Vergilius’ Aeneis. We hebben de tekst gezamenlijk bestudeerd vanuit een narratologische invalshoek en er daarbij op gelet welke begrippen voor leerlingen verhelderend en of interessant kunnen zijn.
Onze bevindingen willen we graag delen met andere docenten. We hebben ze daarom opgeschreven in een narratologisch docentencommentaar. Dit commentaar is te downloaden: Vergilius’ verteltechniek in een pensum vol vernietiging en opbouw. Tot nu toe bestond er nog niet zoiets als een docentencommentaar in Nederland, we hebben het format gezamenlijk vormgegeven, deels gebaseerd op Duitse commentaren voor docenten bij Ovidius en Vergilius.
Het commentaar bestaat uit twee delen. In het eerste deel gaan we in zeven hoofdstukken in op een aantal narratologische begrippen en illustreren we ze aan de hand van het examenpensum Latijn 2020. De hoofdstukken bespreken onderwerpen als de verteller van de Aeneis, de volgorde van het verhaal, vertelperspectief en ruimte. Aan het begin van ieder hoofdstuk is aangegeven welke begrippen er aan bod komen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen begrippen uit de Minimumlijst en aanvullende begrippen. Voor begrippen die in de Minimumlijst staan, is de daar gegeven definitie gehandhaafd en steeds cursief afgedrukt. Voor de definities en beschrijving van aanvullende begrippen is voornamelijk gebruik gemaakt van het boek Narraology and Classics. A Practical Guide van Irene de Jong (Oxford, 2014).
Het tweede deel heeft de vorm van een commentaar. Het gaat voornamelijk in op de verteltechnieken in het pensum, in relatie tot de thema’s van het epos. De aandacht gaat daarbij vooral ook naar de thema’s die in de Syllabus worden aangeduid, met name ook de thematiek van opbouw en vernietiging. In het commentaar maken we gebruik van het begrippenapparaat dat we in deel 1 geïntroduceerd hebben.
We hebben een korte bespreking opgenomen van ieder boek in de Aeneis (boek 6 en 7 en boek 9 t/m 12 zijn samengenomen). Deze bespreking bestaat uit een samenvatting, belangrijke verteltechnieken in het boek, een beknopte weergave van de thematiek in het boek en een aanduiding van de relatie van het boek ten opzichte van de rest van de Aeneis. De indeling van het commentaar volgt verder de indeling in passages van de Syllabus.
Van passages die in vertaling gelezen worden geven we een beknopte samenvatting en een korte aanduiding van relevante verteltechnieken, belangrijke thema’s en de relevantie voor wat volgt.
Passages die in het origineel gelezen worden behandelen we uitgebreider. Er is een inleiding, een lopend commentaar en een afrondende paragraaf bij opgenomen. Deze indeling is geïnspireerd op het instrumentarium dat Kokkie van Oeveren in haar proefschrift presenteert (Van Oeveren 2019 ). Zij raadt aan vast te stellen welke talige, culturele en stilistische informatie leerlingen nodig hebben vóór het lezen, tijdens het lezen en ná het lezen. Wij hebben ons vooral gericht op talige aandachtspunten, informatie over verteltechniek en thematiek.
De inleiding op een episode bevat steeds een korte samenvatting en een aankondiging van relevante verteltechnieken waar een lezer op kan letten in deze episode. Ook bevat deze inleiding een aanduiding van frequente of lastige taalkundige verschijnselen in de episode: een docent kan overwegen die van tevoren nog uit te leggen of te laten oefenen. In het commentaar bespreken we de verteltechnieken zoals ze voorkomen in de Latijnse tekst. In een afronding van de passage, komen we terug op de verteltechnieken en thema’s die in de inleiding waren aangekondigd. Ook geven we aan wat de relatie van de passage is tot de episode die volgt (zeker ook als er in het pensum een deel van de Aeneis wordt overgeslagen).
Het commentaar is primair gericht op docenten. Zij kunnen dit commentaar gebruiken bij hun voorbereiding van het pensum en/ of tijdens de bespreking in de les. We kunnen ons echter ook voorstellen dat leerlingen het commentaar zelfstandig doornemen. We presenteren hier de resultaten van onze eigen narratologische analyses, maar hebben natuurlijk ook gebruik gemaakt van gangbare commentaren op de Aeneis en secundaire literatuur.
We zijn natuurlijk benieuwd naar uw ervaringen met dit commentaar. Reacties kunt u mailen naar info@quamlibet.nl
Dit project is een initiatief vanuit Meesterschap in de Vakdidactiek Geesteswetenschappen en de Universiteit van Amsterdam.
Terug naar het nieuwsoverzicht
